"Pluis Lambik uit en je ziet Willy Vandersteen"

Leen "Wiske" Vandersteen over haar vader

KAPELLEN (december 1990) - "Twee weken voor de achtentwintigste augustus, de dag dat mijn vader gestorven is, heeft hij nog cola ontdekt. Sinds zijn ziekte was alcohol uit den boze en koffie, dat was hij zo beu. Hij dronk alsmaar water, want cola en limonade, 'dat is iets voor kinderen', vond hij. 'Maar pak toch 'ns iets anders', probeerden wij. 'Allez vooruit, geef me een cola', gaf hij toe. We waren al niet meer op hem aan het letten, we zaten allemaal rond zijn bed te babbelen en ineens zei hij: 'Mmm, maar dat is lekker. En het verslaat begot goed de dorst.' Mijn vader is zevenenzeventig geworden en nu moet ik denken aan die slogan van weleer: 'voor de jeugd van 7 tot 77 jaar'. Zijn tijd was gekomen maar hij heeft toch nog cola mogen ontdekken."

Leen - voluit Helena - Vandersteen (52) is de oudste van de vier kinderen van Willy Vandersteen. Ze heeft twee modeboetieks, één in Kapellen en één in Heide-Kalmthout. Ze is getrouwd met de Vlaamse acteur Alex Wilequet:

"Mijn ouders gingen graag naar het kamertheater. Alex speelde daarin mee, maar hij was me toen niet speciaal opgevallen. We hebben mekaar achteraf op een tuinfeest leren kennen."
Alex Wilequet: "Mijn schoonvaders grote verhalen gingen altijd over de mobilisatie..."
Leen Vandersteen: "Ja, daar keek hij graag op terug, dat was dé periode van zijn leven..."
Alex Wilequet: "Hij is altijd een stevige vent geweest. Toen hij nog steenkapper bij zijn vader was, at hij 's middags een heel brood op. Met die slappe kost in het leger had hij meestal niet genoeg. Met zijn twee gamellen trok hij naar de gaarkeuken en daar vroeg hij met een uitgestreken gezicht: 'Eén portie voor mij en één portie voor Vandersteen'. En die truc lukte altijd. Jaren later kon hij daar nog even smakelijk om lachen."
- Het had zo een grap van Lambik kunnen zijn...
Leen Vandersteen: "Pluis Lambik uit en je komt zo mijn vaders goede en minder goede karaktertrekken tegen. Al klopt het niet met zijn fysiek..."

Bruine zeep

- Lambik kan heel menslievend, heel joviaal zijn en ineens slaat hij om in een vervelende keikop. Was uw vader ook zo?
Leen Vandersteen: "Ja, ja (lacht), soms wel. Neem bijvoorbeeld het verhaal van De Wilde Weldoener, daarin laat hij Lambik handenvol geld uitdelen aan de armen, aan de paria's."
Alex Wilequet: "Mijn schoonvader was de eerste om te helpen als er iemand in de penarie zat..."
Leen Vandersteen: "... Maar aan gemakzucht had hij een gloeiende hekel. Met bedelbrieven was je bij hem aan het verkeerde adres. Eén van zijn heilige principes was - en daar week hij nooit van af - dat als je iets wil bereiken, je dat zélf moet doen. Maar langs de andere kant was hij meer dan royaal met fooien als hij in Antwerpen uitging."
"Met Kerst was hij ook zo: hij overlaadde iedereen met cadeau's. Moeder moest de inkopen doen, maar hij vond het zalig als er onder de boom een stapel lag en die mocht uitdelen."
- Wie was Wiske?
Leen Vandersteen: "In mijn kinderjaren was ik dat, ja. En Bob (haar broer Robert, nvdr.) was Suske. Ik was nogal opvliegend. Ik bedoel: als meisje moet je je kunnen verdedigen tegenover een jongen en dat deed ik meer dan behoorlijk. Ik liet me niet doen."
"Als er ergens een optocht was, mocht ik Wiske spelen. Mijn moeder deed me een witte jurk aan met zo'n rood biesje erin. Ze smeerde mijn haar in met bruine zeep en hop, alles omhoog én een strikje d'erop. Ik speelde graag Wiske. Zielsgraag. Als vader in een warenhuis boekjes moest signeren, zorgde ik er wel voor dat ik altijd van de partij was. Want doorgaans lieten de winkeljuffrouwen me de speelgoedafdeling keuren."

Studio

- Willy Vandersteen heeft in tegenstelling met Hergé zijn geesteskinderen verder laten bestaan. Waarom?
Leen Vandersteen: "Mijn vader zag in dat er geen enkele reden opwoog tegen het belang van honderden mensen die met Suske en Wiske hun boterham verdienen. De uitgeverij draait er voor een groot deel op, de Studio, de drukker..."
"Hij is dan ook vroeg begonnen met iemand op te leiden. Terecht vind ik. Die overname van Suske en Wiske door Paul Geerts is heel geleidelijk gebeurd. Stukje bij beetje - hij is als inkter begonnen - kreeg hij meer verantwoordelijkheid, totdat hij het kon. Dat is een proces van jaren geweest. Op zijn beurt leidt Paul Geerts nu ook een jongere op."

- Moet Studio Vandersteen zich houden aan bepaalde richtlijnen?
Leen Vandersteen: "Ja, dat heeft mijn vader testamentair wel vastgelegd. Suske en Wiske mogen voortbestaan maar aan hun karakters mag niets veranderen. Ook niet aan de sfeer of aan de morele code van de verhalen."

Bon-vivant

- Willy Vandersteen heeft een onvoorstelbaar hoge stripproductie gehad. Had zo'n man nog tijd voor vrouw en kinderen?
Leen Vandersteen: "Hij had niet veel keuze met zo'n stresserende job. Elke dag opnieuw moest hij weer inspiratie hebben omdat ding te maken, moest hij weer een strookje voor de krant tekenen. Het heeft hem heel erg opgeslorpt. Als ik er nu over nadenk: het moet moeilijk zijn je te concentreren met spelende kinderen rond je. Hij werkte midden in de huiskamer, aan het raam. In de beginjaren, na de oorlog, in Brussel, werkte hij trouwens vooral 's nachts. Hij sliep gewoon een stukje de morgen in en ik heb hem heel zijn leven lang zijn middagdut weten doen. Als kind zag ik hem alleen maar werken of slapen. Maar hij klaagde nooit over die druk."
- Vreemd. Want tijdens de vele interviews die hij gegeven heeft, vertelt hij haast niets over zijn familie. En ten opzichte van jullie...
Leen Vandersteen: "...zweeg hij dan weer over zijn werk. Ja, hij was in feite een vrij gesloten man, hoor."
- Lambik is toch niet gesloten.
Leen Vandersteen: "Ik denk dat Lambik voor een deel is wat mijn vader had willen zijn, maar wat hij van nature niet was. Zo simpel is het natuurlijk niet dat hij te vatten is binnen het karakter van een stripfiguur. Daarvoor was hij te complex. Maar toch... IN het gewone leven kon hij zich niet permitteren wat Lambik zich wél mag permitteren."
"Eigenlijk hield mijn moeder hem op het normale pad. Hij leefde van de ene dag op de andere. Bezit interesseerde hem niet. Een eigen huis vond hij niet nodig. Als hij nooit getrouwd was, dan was hij een excentrieke bon-vivant geworden."
"Papa was wel introvert maar langs de andere kant kon hij ook héél uitbundig zijn. Steevast heb ik hem op zijn vaste avond alleen de stad weten intrekken voor zijn wekelijkse whisky. Aanvankelijk 's maandags, de laatste jaren was dat elke vrijdagavond. Dan ging hij op café met om het even wie praten, discussiëren en zelfs zingen."
- Uw moeder maakte daar geen probleem van?
Leen Vandersteen: "Nee, en zelfs al zou ze daar moeite mee gehad hebben, dan zou hij het nog gedaan hebben. Hij vond het gewoon nodig, ook al voor het werk. Hij observeerde graag mensen. Hoorde en zag graag wat ze bezighield. Daarvoor trok hij ook al eens naar een ver land. Na honderd-en-zoveel verhalen moest hij zich vernieuwen."

Seefhoek

- Uw moeder Paula Van den Branden is veertien jaar geleden gestorven. Uw vader is vrij snel hertrouwd met Anne-Marie Van de Kerckhove.
Leen Vandersteen: (aarzelend) "... Vrij kort nadien, ja... Op het moment dat mijn moeder overleed, had hij zoiets van: 'Hier stopt het dus. Nu mag er geen dag meer verloren gaan. Binnenkort is het met mij ook gedaan.'"
"Volgens mij werd hij gek van het idee alleen te zijn. Hij had familie nodig, iemand in huis. Wanneer moeder en de kinderen vroeger met de vakantie in Oostduinkerke waren, dan kwam hij na enkele dagen ook naar zee. Nochtans kon hij thuis veel rustiger aan Suske en Wiske werken. Maar hij kon het niet aan, zo thuis helemaal alleen."
- Kwamen de kinderen nog veel bij hun vader?
Leen Vandersteen: "Niet zo vaak meer als voorheen. Zie je, het was een ander gezin. Voor mijn vaders tweede vrouw was het waarschijnlijk ook moeilijk om een familie van, kleinkinderen inbegrepen, zeventien mensen te erven. Dat ligt niet iedereen. Ik denk wel dat hij gehoopt heeft dat het voort zou kunnen gaan. Maar 't is niet gelukt."
- In 1984 is hij al eens ziek geweest?
Leen Vandersteen: "Een maagoperatie waarvan hij vlug hersteld is. De eerste keer dat hij ziek was. Daarvoor heb ik hem van zijn hele leven geen dag in bed geweten. Zelfs die laatste ziekte is zo plots gekomen. We zagen hem dat laatste halve jaar ineens achteruitgaan, maar zoals altijd wilde hij geen dokter zien. 'Dat moet maar overgaan zoals het gekomen is', zei hij. Hij kon niet accepteren dat er iets mis was met zijn gezondheid."
- Weet u of hij zin gehad heeft zelf nog één Suske en Wiske te maken?
Leen Vandersteen: "Nee, dat denk ik niet. Eén keer een beslissing genomen, kwam hij daar niet op terug. Zo was hij. Hij heeft genoeg bewezen. Het zat er bij hem van jongsafaan in. Als straatrakker in de Antwerpse Seefhoek tekende hij met krijt voor zijn kameraadjes hele verhalen op de stoep. Met wat papier en een potlood als enige wapen heeft hij het ver geschopt. Ik denk dat hij met zijn leven dik tevreden is geweest."

Jan BEX

Dit artikel van de hand van J. Bex is, met toestemming, integraal overgenomen uit het dagblad "Het Belang van Limburg" (een uitgave van Concentra B.V.)
Copyright © 1996 Jan Bex, Concentra Uitgeversmaatschappij