De sonometer

Toch was ik erg benieuwd naar De Sonometer, al was het maar door de marketing van de Standaard Uitgeverij. Een verloren Vandersteen, als je het zo stelt bijna een verhaal voor een album op zich.

Het viel niet tegen! De tekenstijl van Stallaert benaderd die van Vandersteen uit de Kuifje-tijd bijna perfect en het script van Francois Corteggiani is luchtig en loopt lekker door. De grappen werken - ook omdat ze vaak op creatieve manier meerdere keren terugkomen - en het alles ademt een heerlijk klassieke Blauwe Reeks-sfeer; van de mid-century modern interieurs tot de karakterisaties van Suske, Wiske en met name Lambik. Bovendien was er nooit een moment dat ik Jerom gemist heb.

Maar het bijzonderste is dat Corteggiani heel knap zich heeft kunnen verplaatsen in een gemiddelde lezer uit eind jaren 50, begin jaren 60. Wij als modern publiek weten prima wat een ninja is waardoor Suske's uitleg hierover voor ons overbodig lijkt, maar grote kans dat een lezer toen dat niet geweten had. Mede hierdoor is hij buitengewoon geslaagd in zijn opzet een album te maken dat moeiteloos een "echt" Blauwe Reeks album had kunnen zijn. Knap ook dat de Corteggiani en Stallaert de Japanse karakters karikaturaal weten neer te zetten - zoals Vandersteen dat zelf in die tijd deed met "etnische" karakters - zonder dat het ergens racistisch wordt - wat het bij Vandersteen met terugwerkende kracht wel af en toe is...

Uiteindelijk blijft dit natuurlijk een imitatie-album, maar wel een hele goede imitatie. Als een tribute-band die alleen werk speelt uit een bepaalde periode, maar wel een verdomd goede tribute-band. De Sonometer is een album dat meer aandacht verdient dan dat het krijgt.

De tekenaar heeft zich duidelijk laten inspireren op de Blauwe Reeks en de tekeningen zijn soms zelfs Kuifje-achtig. Ze zijn sferisch overwegend van prima niveau, objecten en inrichting uit de jaren '50 zijn te herkennen, soms wordt verrast met een 'camera'standpunt, en soms zijn ze w.m.b. echt fraai typisch Vandersteens. Zelfs de redelijk klassieke opbouw van de pagina's doet me vaak vertrouwd aan. Toch zijn veel tekeningen summier wat betreft detail, en wanneer je er één pagina van de Blauwe Reeks naast legt staat dat in pijnlijk schril contrast. Hoewel Lambik zo af en toe op onnatuurlijke houding is getekend (zoals storend op de omslag), lijkt er elders juist veel aandacht voor de Vandersteense houdingen.
Wel enkele slordigheden: een redelijk essentiële kleurfout van Lambiks gescheurde broek (p. 19) en "Er zijn vier parachutes" waarbij Lambik er zichtbaar een draagt, maar hij vervolgens toch in plaats daarvan een opblaasboot in handen heeft (p. 39-40).

De scenarist wist niet wat hij aan moest met de 54 pagina's. Niet te veel haasten, moet hij gedacht hebben. Dus gaan Lambik, Suske en Wiske pas op pagina 33 naar Japan. Het is niet dat het verhaal daarvóór helemaal niet is begonnen, maar wel erg marginaal en onoverzichtelijk. Kijk naar De Schat van Beersel, waar 'onze vrienden' er ook even over doen voor ze 'terug gaan in de tijd', maar er al een hele rits van mysterische en spannende voorvallen heeft plaatsgevonden: het verhaal is daar al begonnen. De 'thuissfeer' is hier knap neergezet (lang niet meer gezien), maar 1. duurt te lang, 2. voelt teveel als een opmaat ipv als onderdeel, en 3. is niet fijn opgezet. Het bizarre is te meer dat vanaf het moment dat 'de vrienden' eindelijk naar Japan vliegen het verhaal écht slecht en slordig wordt. Alsof de scenarist de vlucht naar Japan vertraagd heeft omdat hij geen enkel idee had wat daar moest gaan gebeuren. Japanse referenties uit de Blauwe Reeks had hij natuurlijk ook niet, maar in België kon hij nog putten uit 'Wiske gaat boogschieten' etc. De verfijndheid en rijkheid waarmee in de Blauwe Reeks de verschillende culturen en tijden werden vastgelegd en veelvuldig konden worden meebeleefd (80-jarige Oorlog, Romeinse Rijk, kasteel in de late Middeleeuwen, Venetië, Parijs etc.) blijven hier achterwege; het blijft te veel bij af en toe een (prima) tekening en een aantal karikaturen zoals een kronkelige (Bonsai)boom. Dit is in heel grote mate de scenarist, maar in mindere mate ook zeker de tekenaar aan te rekenen.

Het verhaal is erg chaotisch. Met name door slechte dosering: groots uitpakken met onduidelijke scènes, vechtscènes en grappen, het te graag er tussendoor gooien van woordgrapjes en onhandigheden, maar het te weinig toepassen van overgangen (zoals simpelweg niet laten zien hoe de verborgen deur bij de professor verborgen was) en het ontwikkelen van een verhaal. Het ergste is dat het scenario, en dat waar alles om draait, naar mate het verhaal vordert simplistischer wordt. Alle nare geluiden in de wereld willen laten verdwijnen na jaren van oorlog met bombardementen - oké. De Sonometer moet goed worden afgesteld, maar dat kan met een ventiel van de professor - vreemd, maar oké. Kom, we laten hem een geluid maken waardoor de vijand vlucht, en zelf doen we sushi in de oren - pfff, nou nee. O, nu is de metershoge peperdure machine, mijn levenswerk waarmee ik de wereld wilde redden, ontploft, nou ja, we kunnen ook stripverhalen gaan schrijven. Aiaiai. De vijanden blijken bovendien heel onprofessioneel (1 van de 3 is een infiltrant, de baas is eigenlijk niet helemaal lekker) en daardoor ongeloofwaardig. Dat is echt niet 'des Blauwe Reeks''.

Ook heb ik lichte moeite met het veelvuldig gebruik van dommigheid om zaken uit te leggen. Het raden: Overdrukventiel van een snelkookpan (weet Suske) hoort vast bij de 'tijdgeest' van het verhaal. - Een gaslamp? Een Koffiezetapparaat? Nee, een Sonometer (was dat raden echt nodig?). - Maar vooral Lambik die niet weet wat Ninja's zijn (Nien-wattes?) en wat kamikaze is (kamikwatte?), en later Suske en Wiske die hem verwijten dat hij niet weet wat "biofonie" en "geofonie" zijn, om het te kunnen uitleggen. Dit staat vooral niet in verhouding met de diverse termen waarvan wél wordt verwacht dat Lambik en de lezer ze kent. Als het nodig is moet toch een andere manier zijn om de lezer ervan op de hoogte te brengen. Verder is de weinig serieuze draai die wordt gegeven aan zaken soms pijnlijk. Het verleden van de oorlog en de kamikazepiloten erbij halen is een passend iets, maar de piloot die een vliegdekschip mist (blub..) een 'nul' noemen vind ik dan welhaast ongepast, maar vooral ook afbreuk doen aan de professionaliteit van het verhaal. De dreigingen met halzen doorsnijden (ook eerder in een recensie genoemd) en onthoofding van 'de kinderen' vielen mij ook op als atypisch en en onnodig.

Het is heel jammer dat de balans die Vandersteen in de Blauwe Reeks vond in het karakter van Lambik (slaapverstrooid, van schrik in andermans armen springend en zeker niet onoverwinnelijk, maar tegelijk een allemansvriend, vastberaden en vaardig) niet wordt hervonden door de schrijver. Lambik wordt, zoals in vele andere recensies al genoemd, erg sullig neergezet, en hij gedraagt zich soms simpel gezegd Homer Simpson-achtig. Enkele voorbeelden:
- Het idee van de roze mist.. onnozel en compleet onnodig
- "Boehoe" als reactie op de vraag of hij assistent wil worden...
- "Of nee... Waarom zouden we er ons eigenlijk mee bemoeien? Het zijn onze zaken niet!" Ik moet toegeven dat Lambik zich weleens nukkig gedraagt, maar in dit geval komt het uit de lucht vallen, onnatuurlijk over (hij was zo blij assistent te mogen zijn) en dient het bovendien totaal geen doel.
- De uit de lucht gegrepen hutspot is als terugkerend iets vermoeiends.
- Het "trainen" en het sumoworstelen passen niet bij Lambiks karakter en doen heel erg af aan de kwaliteit van het verhaal.
- "Jullie vriend is te dik, gooi hem in zee!" Huh, wat.. dat is ongeloofwaardig onsympathiek tegenover iemand die is komen overvliegen om je te helpen.

Al met al ben ik te spreken over de tekeningen en over enkele passages en 'sfeeroproeping' van de jaren 50, maar ben ik echt teleurgesteld in de kwaliteit van het verhaal: de opbouw, rijkheid en de afronding ervan. De 5 is meer vanwege de duidelijke poging respect te willen tonen voor de Blauwe reeks dan om het resultaat. Bij 'De Sonometer' blijf ik gewoon denken aan die paar schetsen van Vandersteen en mijmeren over wat hij er van zou hebben gemaakt.

De teksten zijn op veel plaatsen onlogisch en onnatuurlijk en er wordt teveel uitgelegd en gepoogd grappig te doen. Het scenario mist spanning en gelaagdheid, en onze vrienden zijn voor mij iig niet terug te herkennen.
Suske is een vervelend, schijnheilig mannetje en Wiske een betweterige troela die achter de rug van Lambik guitig staat te doen. En ja, Lambik, de held in de blauwe reeks, wordt hier neergezet als een clowneske paljas die vanaf de eerste paginaas absoluut niet grappig is, maar wel mateloos irritant.
Voordat het verhaal op gang komt foetert Suske de postbezorger uit omdat ie zelf niet uitkijkt bij het oversteken?! En even later staat Suske aan de deur gvd een bijbeltekst te citeren.

Tsja, ik had beter de illusie kunnen koesteren.
De tekenaar heeft waarschijnlijk zijn best gedaan, evenals degene die het ingekleurd heeft, maar ook dit werk heeft absoluut geen voeling met de blauwe reeks.
Ik ken toch een extra punt toe voor de prachtige openingstekening, en dan vooral die vrouw met dat kapsel. Dat is voor mij een ware tijdmachine, even waande ik mij terug in de blauwe-reeks-tijd...

Het is mooi dat een aantal tekeningen uit de originele oude tekeningen van het verhaal ook werden hertekend en opgenomen, hoewel jammer is dat het de scenarist niet lukte om ze allemaal in te brengen.

Maar dat gezegd hebbende, vind ik het wel een mooi album en zeker mooi getekend.

Ik denk dat het een goed idee zou zijn om elk jaar zo'n album uit te brengen in deze stijl en met voldoende pagina's zoals dit album. Maar misschien iets meer in de verteltrant van de blauwer reeks. Daarom een dikke 8

Het verhaal begint goed en spannend. Maar de spanning en het verhaal nemen af als ze in Japan zijn. Lambik zorgt voor de vrolijke noot en de grappen.
Mooie uitgewerkte tekeningen, zoals de openingstekening en de tekeningen van de typische Japanse tuin en traditionele gebouwen, worden afgewisseld met saaie tekeningen met enkel een kleur als achtergrond. Het thema van de krijgskunsten had wat meer uitgewerkt mogen worden en had beter in een tempel dan in het bos geplaatst kunnen worden.

Ook in dit album pagina’s met grote lappen tekst en technische uitleg over geluid. Kinderen haken hier onherroepelijk af en een deel van de volwassen waarschijnlijk ook.
Al met al een aardig album, maar geen grote uitschieter naar boven.

Jammer, een gemiste kans. In de rode reeks vanaf 339 zou ik dit album één van de mindere nummers vinden.

Hoewel de tekeningen de stijl van de blauwe reeks wil benaderen lukt daar maar nauwelijks. De tekeningen hebben zeer weinig detail in tegenstelling tot Vandersteens verhalen (en zelfs enkele van zijn eigen originele platen van dit verhaal). De meeste plaatjes hebben nauwelijks een decor en een veel te groot deel heeft enkel een achtergrondkleur.
De hoofdfiguren zijn ook slordig getekend en zien er per pagina anders uit. De moderne inkleuring helpt ook niet om het blauwe reeks gevoel te krijgen maar dat geldt ook voor de integrale uitgaven.

Het verhaal is een onsamenhangend geheel zonder opbouw en een gebrek aan spanning en mysterie. Het begint al met vele pagina's geneuzel over een pakketje. Lambik staat wel het meest af van zijn karakter in de blauwe reeks en is hier de dommerik uit de rode reeks, hetgeen leidt tot flauwe en telkens herhaalde 'grappen' het gehele album door. Een zogenaamd geheimzinnige tegenpartij is niet geheimzinnig en vormt geen enkel gevaar voor onze vrienden. De leider is ook hier vervallen tot een zielig karikatuur, net zoals zijn hulpje. Kortom flauwigheid alom in dit album wat er extra voor zorgt dat het verhaal niet lekker weg leest.
Sommige scenes (zoals over het al genoemde pakketje) zijn te veel opgerekt zonder dat het een functie heeft voor het verhaal. Terwijl er aan de andere kant weer punten zijn die wat uitgediept hadden kunnen worden om zo een wat spannender verhaal te krijgen. Wat ook niet helpt zijn de teksten die beschrijven wat je in de tekeningen ziet gebeuren. Dat is iets waarvan je als ervaren tekenaar/schrijver weet dat je dat niet moet doen.

Even een terzijde: opmerkingen als het doorsnijden van de keel met een roestig mes vind ik niet kunnen in een S&W verhaal.

De boodschap over geluidsoverlast lag er wel erg dik bovenop. Dat had wel wat subtieler verwerkt mogen worden.
Tegen het eind van het alum is het enkel nog maar het opdreunen van wat feiten wat het al magere verhaal helemaal doet stoppen. Ik heb het album toen ook weggelegd. Het toegevoegde dossier in het album heeft meer om het lijf dan het verhaal zelf. Erg zonde. Het bewijst in elk geval maar weer eens dat Vandersteen een ware meester was. Gelukkig kan ik al zijn oude verhalen nog steeds lezen.